Έχει καιρό να γράψω κάποιο καλό ποίημα. Βασικά έγραψα 1-2 την περασμένη βδομάδα, αλλά θα επανέλθω σε αυτά αργότερα.
Και το πρόβλημα νομίζω πως είναι ότι δεν ζω σαν ποιητής.
Βλέπεις, το να είναι κάποιος ποιητής δεν είναι επάγγελμα, ούτε ασχολία. Είναι τρόπος ζωής.
Δηλαδή, δεν είπε ποτέ κάποιος ποιητής «Τώρα θα κάτσω να γράψω ποίημα» και να κάτσει να το γράψει. Δεν είναι ασχολία της στιγμής – δεν είναι ασχολία η οποία «αρχίζει όταν αρχίζει και τελειώνει όταν τελειώνει». Και τι εννοώ. Δεν είναι σαν το μαγείρεμα ας πούμε το οποίο, χρονικά, έχει αρχή και τέλος. Ούτε είναι σαν να λες «θα πάω γυμναστήριο για μία ώρα». Ένα ποιήμα άρχισε να ζει πολύ προτού ο ποιητής ξεκινήσει να το γράφει, και ένα ποίημα δεν τελειώνει όταν ο ποιητής σταματήσει να το γράφει. Ένα ποίημα ζει πέρα από την πράξη του γραψίματός του.
Και έτσι η ποίηση διαφέρει από άλλες τέχνες – την ζωγραφική, το τραγούδι, την μουσική. Ειδικότερα τα τελευταία δύο, τα οποία εκ φύσεως εντάσσονται πολύ περισσότερο στα performing arts, βοηθούν κάποιο να καταλάβει την διαφορά του μουσικού από τον «μουσικό» και του τραγουδιστή από τον «τραγουδιστή».
Είχα γνωρίσει άτομα στο πανεπιστήμιο τα οποία έπαιζαν κάποιο μουσικό όργανο, ανήκαν σε κάποια μπάντα ή ορχήστρα, αλλά πέρα από αυτό, δεν είχαν κάποια επαφή με την μουσική ως τέχνη. Η μουσική που άκουγαν δεν είχε καμία σχέση με την μουσική που έπαιζαν, δεν πήγαιναν σε συναυλίες ή κονσέρτα άλλων, ούτε είχαν ενδιαφέρον να γράψουν μουσική. Έστω και αν ξοδεύει ώρες καθημερινά για εξάσκηση ή για να παίξει σε κάποια συναυλία ή κονσέρτο, ένας μουσικός είναι απλώς «μουσικός» αν ασχολείται με τη μουσική μόνο όταν εκτελεί κάποιο κομμάτι.
Ένας μουσικός ζει σαν μουσικός. Έχει πάθος για την μουσική ως τέχνη. Ακούει τα κορναρίσματα και τους ήχους των αυτοκινήτων στον δρόμο και σκέφτεται πώς θα μπορούσαν να αποτελέσουν κάποιο μουσικό κομμάτι (βλέπε, Autosymphonic, την πρώτη ορχήστρα αυτοκινήτων, από τον Μάριο Ιωάννου Ηλία). Είναι σε ένα μπαρ με τους φίλους του και αφαιρείται ξαφνικά αφού προσπαθεί να ακούσει σε τι κλίμακα είναι γραμμένη η μουσική που παίζει στο βάθος. Έχει, γενικά, κάποιο ενδιαφέρον για τον ήχο που διαφέρει από το ενδιαφέρον που έχει κάποιος «μουσικός» ή μη-μουσικός.
Γι’αυτό και έχει τεράστια διαφορά το «παίζω μουσική» από το «είμαι μουσικός».
Και, σκέφτομαι, δεν πρέπει να με εκπλήσσει που δεν γράφω ποίηση. Έναν ποιητή δεν τον ενδιαφέρει η δόξα, ούτε η αναγνώριση. Κι όμως, δεν κρύβω ότι ξεκίνησα να γράφω άρθρα κοινωνικού, πολιτικού κ.α. περιεχομένου, μερικώς για την αναγνώριση. Μου αρέσει, δεν λέω, που έχω την ευκαιρία να μοιραστώ τις σκέψεις μου με τόσο κόσμο και να έχω κάποια επιρροή σε εκατοντάδες ή και χιλιάδες άτομα. Δεν αναιρεί, φυσικά, την ποίηση το να είναι κάποιος αρθρογράφος – πολλοί ποιητές και συγγραφείς ήταν. Όμως, πρέπει να λάβει κάποιος σοβαρά υπ’όψην το γιατί γράφει κάποιο άρθρο και γιατί ενεπλάκη στην αρθρογραφία. Η καθημερινότητά μου, δηλαδή, κατέληξε να μου δίνει ιδέες για άρθρα αντί για ποιήματα. Και για λίγους μήνες που ασχολήθηκα με το Twitter, είχα συνεχώς ιδέες για tweets, αντί για άρθρα ή ποιήματα. Και όποιος έχει ασχοληθεί έστω για λίγο με το Twitter, θα έχει δει πως αποτελεί ένα εξαιρετικά τοξικό μέρος, στο οποίο δεν υπάρχει περιθώριο δημιουργικής έκφρασης (ίσως με εξαίρεση κάποιους σατιρικούς λογαριασμούς).
Ούτε μπορώ να αναμένω πως θα γράψω κάποιο ποίημα, έστω σκάρτο, αν μιλώ, ακούω, και γράφω μόνο στην αγγλική γλώσσα στην καθημερινότητά μου. Την γλώσσα, όπως και την ποίηση, την ζεις. Ακριβώς επειδή η ποίηση πηγάζει από την εμπειρία, και η εμπειρία περιέχει το να ζήσει κάποιος τους ανθρώπους μέσω της γλώσσας, τότε χρειάζεται κάποιος να ανήκει μέσα στην γλώσσα.
Δεν νοείται κάποιος να μάθει μια γλώσσα αν δεν μάθει τους ανθρώπους που την μιλούν – αν δεν μάθει πώς την χρησιμοποιούν, τα ιδιώματά τους, καθημερινές εκφράσεις που δεν θα βρεις σε κανένα λεξικό. Να προσπαθήσει δηλαδή να ζήσει σαν αυτούς.
Είχα αναφέρει στην αρχή του κειμένου τα 1-2 καλά ποιήματα που είχα γράψει την περασμένη βδομάδα. Τα ποιήματα τα είχα γράψει όταν ήμουν στην Αθήνα για μερικές μέρες – εκεί που άκουγα, μιλούσα, και διάβαζα στην ελληνική γλώσσα. Άρα, είναι η ζωή που κάποιος και οι επιρροές που έχει στο περιβάλλον του που του δίνουν τροφή να γράψει. Και αφού η ποίηση είναι η γλώσσα, τότε επιβάλλεται κάποιος να έχει επαφή με την γλώσσα. Αλλιώς, είναι αναπόφευκτο πως θα χάσει την επαφή και με την ποίηση στην εν λόγω γλώσσα.
Αυτή είναι, στην ουσία, η σημασία του να ζει κάποιος ανάλογα με το τι θέλει να γίνει στη ζωή. Δεν είναι τυχαίο, για παράδειγμα, που υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα να βρεις κάποιον ποιητή σε εγκαίνια έκθεσης ζωγραφικής παρά σε συνάντηση μελών σωματείου μιας ποδοσφαιρικής ομάδας.
Ούτε λέω πως είμαι φιλόσοφος και νοιώθω εξαιρετικά άβολα όταν κάποιος με αποκαλεί έτσι, ειδικά μπροστά σε άλλους, μόνο και μόνο επειδή σπουδάζω φιλοσοφία. Ο φιλόσοφος δεν είναι αυτός που σπουδάζει φιλοσοφία, δεν είναι αυτός που γράφει φιλοσοφικά κείμενα, δεν είναι ούτε καν αυτός που είναι ακαδημαϊκός στον τομέα της φιλοσοφίας. Ο φιλόσοφος είναι αυτός που ζει σαν φιλόσοφος. Και όλα τα άλλα – δηλαδή το να διδάσκει κάποιος φιλοσοφία ή να γράφει φιλοσοφικά κείμενα – έρχονται αργότερα.
Ένα ποιήμα «έρχεται» – όπως και το οτιδήποτε άμα ασχολείσαι σοβαρά με κάτι. Σε έναν επιχειρηματία θα «έρθει» η ιδέα ενός επαναστατικού προϊόντος, σε έναν chef θα «έρθει» η ιδέα για ένα νέο πιάτο, σε έναν σχεδιαστή μόδας θα «έρθει» η ιδέα για ένα όμορφο σχέδιο.
Θα «έρθει» όταν ζει σαν επιχειρηματίας, όταν ζει σαν chef, όταν ζει σαν σχεδιαστής μόδας. Αν ο επιχειρηματίας σταματήσει να είναι επιχειρηματίας όταν φύγει από το γραφείο, ο chef όταν βγει απ’την κουζίνα, και ο σχεδιαστής μόδας όταν τελειώσει η επίδειξη μόδας, τότε έχουν χάσει – είναι απλώς «επιχειρηματίες», «chef», και «σχεδιαστές μόδας».
Έτσι και ο ποιητής, είναι πάντα ποιητής, όχι μόνο όταν γράφει.
Το ποίημα δεν το γράφεις εσύ – σου κτυπά την πόρτα. Κι όποιος αυτοαποκαλείται ποιητής, να ξέρετε πως ψεύδεται.
Άλλο το «γράφω ποίηση», κι άλλο το «είμαι ποιητής».
